Çatışma Sonrası Devlet Kurumlarının Yeniden İnşası: Ruanda Vaka Çalışması ve Suriye Bağlamında Uygulama İmkânları
Özet:
Çatışma sonrası bağlamlarda devletler, Ruanda örneğinde olduğu gibi, kurumlarının ciddi ölçüde çökmesiyle karşı karşıya kalmaktadır. Soykırım, uzun süreli bir kaosa ve derin ekonomik ile toplumsal çöküşe yol açmıştır. Bu rapor, Ruanda’nın soykırım sonrası deneyimini inceleyerek, devletlerin stratejik kurumsal reformlar benimsedikleri takdirde savaşın küllerinden yeniden yükselebileceklerini göstermektedir.
Soykırımın ardından yeni Ruanda yönetimi, çoğu devlet kurumunun yıkılmış olması ve nitelikli kadro eksikliğinin son derece yoğunlaşmasına rağmen, devleti temellerinden yeniden inşa etme sorumluluğunu üstlenmiştir. Öyle ki Maliye Bakanlığı yalnızca yedi personelle yeniden kurulmuştur. İlerleme sağlamak için Ruanda üç temel dayanağa yaslanmıştır:
- Güçlü bir liderlik vizyonu ve ölçülebilir hedefler: Hükûmet, beş yıl içinde çocukların okullaşma oranını %95’e çıkarmak gibi somut hedefler belirlemiş, bu da kurumsal işleyişin etkinliğini artırmıştır.
- İnsan kaynağının eğitimi ve yeniden rehabilitasyonu: Hayatta kalanların rehabilitasyonu ve gençlerin eğitimi için girişimler başlatılmış, uluslararası uzmanlıklardan yararlanılmıştır. Kadınlar, liderlik pozisyonlarının üstlenilmesinde belirgin bir rol oynamıştır.
- Yolsuzlukla mücadele ve denetim kurumlarının inşası: “Sıfır tolerans” politikası benimsenmiş, Ombudsmanlık Ofisi ve Sayıştay gibi denetim organları kurulmuş, ayrıca kamuoyu bilinçlendirme kampanyaları ve toplumsal katılım desteklenmiştir.
Raporda, Ruanda hükümetinin aldığı önlemlerin yalnızca teknik reformlardan ibaret olmadığı, aynı zamanda devlet ile toplum arasında güven kültürünü yeniden tesis etmeyi amaçladığı vurgulanmaktadır. Bu, eski savaşçıların etnik aidiyete değil liyakate dayalı olarak entegrasyonu ve aidiyetin ulus-devlete yönlendirilmesi yoluyla sağlanmıştır.
Suriye bağlamına ilişkin çıkarımlar çerçevesinde rapor, Ruanda deneyiminin, çatışma sonrası devletin yeniden inşasının imkânsız olmadığını; bunun net bir vizyon, kurumsal reformlar ve toplumsal seferberlik gerektirdiğini ortaya koyduğunu vurgulamaktadır.
Rapor ayrıca Suriyelilerin, kadro yetiştirme, şeffaf kurumlar inşa etme ve yolsuzlukla mücadele gibi somut araçlara dayanarak bütünleştirici bir ulusal kimliği muhafaza etmeleri gerektiğini belirtmektedir. En önemli öneri ise Ruanda deneyiminden ilham alan Suriyeli kurumsal bir reform yol haritasının oluşturulmasıdır. Bu yol haritası, kurumların tabandan yeniden inşasını, stratejik planlamayı, liyakat sahibi kadroların sürece dâhil edilmesini ve sürekli sivil denetimin güvence altına alınmasını öngörmektedir.
Raporun tamamını okumak için tıkla (Arapça)
بكالوريوس في الترجمة ودبلوم إدارة أعمال، حاصلة على درجة الماجستير في العلاقات الدولية من جامعة kulture في تركيا، مهتمّة بالقضايا المجتمعية للسوريين في الداخل وفي تركيا.
