BM Kuruluşları Reeldeki Dengelere Boyun Eğdiğinde… BM Özel Elçisinin Suriye’ye Yönelik Tutumları
Özet
2015 tarihli ve 2254 sayılı Güvenlik Konseyi Kararının uygulanmasını kolaylaştırmakla görevlendirilen BM elçisinin tutumları, “Suriye Savaşının” çözümüne yönelik siyasi yaklaşımın uygulanmasına ilişkin uluslararası eğilimlerin önemli göstergelerinden birini temsil ediyor. Özel Elçi’nin Güvenlik Konseyi’ndeki brifinglerinin bir örneğinin “tematik analizine” dayanan niteliksel bir metodolojiyi takip eden bu makale, elçinin Güvenlik Konseyi Kararı 2254’ün uygulanmasını kolaylaştırma misyonuna olan bağlılığının boyutunu tespit etmek amacıyla yayınlanıyor.
Makale, özel elçinin, Anayasa Komitesi’ne odaklanma ve Rusya’nın “güvenli alan” ve “terör” dosyalarına dair söylemini benimsemesi suretiyle yalnızca Rusya’nın Suriye’deki çözüme ilişkin genel vizyonuyla aynı doğrultuda olan uluslararası ve bölgesel pozisyonlarının dilendiricisi olduğunu meydana çıkarıyor. Uluslararası elçinin brifingleri siyasi süreçte terörle mücadele fikrinin önceliğini ve tutukluların serbest bırakılması veya geçici yönetim organı gibi diğer birçok temel meselenin üzerindeki üstünlüğünü gösterdi. Öyle ki terör ve terörle mücadele dosyasına 29 kez değinildi.
Güven önlemleri açısından, 2254 sayılı BM Güvenlik Konseyi kararında önemli bir madde olarak belirtilen güven önlemleriyle ilgili olarak, Uluslararası Temsilci, birçok kez gerekli önlemleri dile getirdi. Bu önlemler arasında öne çıkanlar, kadınlar ve çocukların tek taraflı olarak serbest bırakılmasının öncelenmesi, onlarla ilgili bilgilere erişimin iyileştirilmesi ve ulusal ateşkesin uygulanmasıydı. Güven inşası adımlarından 54 yerde söz edildi ve bunlardan 20’sinde ateşkesin gerekliliği hatırlatıldı.Formun Üstü
Öte yandan, gözlenen Özel Elçi’nin 2020 konuşması hariç tüm diğer konuşmalarda (11 kez) bu konuyu dile getirmesi nedeniyle insani yardım dosyasına yeterince ilgi gösterilmedi. Yapılan tüm konuşmalarda, Esad rejiminin Doğu Guta’da olduğu gibi bazı bölgeleri yardımdan mahrum bırakıp buraları kuşatmaktan mesul tutulmasına hiç değinilmeden, yardımların getirilmesinin gerekliliği ve bu yardımların Suriyelilerin hayatındaki önemi üzerinde ya da Rusya’nın Güvenlik Konseyi’nde özellikle 2020’den beri uyguladığı siyasi şantaj operasyonlarını eleştirme üzerinde duruldu.
Güvenlik Konseyi’nin 2254 sayılı Kararı hükümleri dışında ve Batı’nın Esad rejimine yönelik yaptırımları, uyuşturucu üretimi ve Suriye’deki yabancı varlığı gibi Suriye dosyasıyla ilgili bağlamda, uluslararası elçi, 2021’den sonraki yıllık brifinglerinde dört kez Batı’nın yaptırımlarına Suriye’deki trajedinin ana nedenlerinden biri olarak değindi. Batının yaptırımlarıyla ilgili bağlamda ve Esad rejiminin milislerini finanse etmek için başta uyuşturucu üretimi, ticareti ve kaçakçılığı olmak üzere yasa dışı faaliyetlere başvurması ile ilgili ise, uluslararası elçi Esad rejimi tarafından yürütülen uyuşturucu endüstrisi ve yürütülen ticaretten hiç bahsetmedi (o da güvenlik olaylarıyla niteleyerek (3 kez) ve sorumlu tarafı belirtmeden).
