Deprem Hadisesi İran ve Milisleri için Suriye’de Yeni Yayılma Alanları Açıyor
Suriye Diyalog Merkezi Politika Analiz Birimi Tarafından Hazırlanmış Makale
Özet:
- Suriye’deki yıkıcı deprem felaketi, İran’ın Esad rejiminin kontrolünde bulunan bölgelerdeki siyasi nüfuzunu pekiştirmesi için ek bir fırsat işlevi gördü. Bazı İranlı yetkililer, depremden zarar gören bölgelerde sanki bu bölgelerdeki işlerin hamisiymiş gibi kendilerini göstermede hızlı davrandılar. İran’ın deprem sonrası yaptığı toplu yardımlarının ve yetkililerinin Halep ve Lazkiye’ye çokça yayılması karşısında, müdahale etmekte geç gelen Esad rejimi yetkilileri daha çok İran büyükelçiliği ve Halep’teki konsolosluk çalışanları gibi göründü.
- Tahran; deprem felaketini, “insani” propaganda adı altında, kendi faaliyetleri için ve yıllar boyunca silahla, ateşle ve yerinden etmeyle çizdiği kanlı imajını parlatmak üzere kullandı. İranlı yetkililer bu hadise cereyan ettikten sonra, yaklaşık yedi yıl önce Esad rejimi ile onun Rus ve İranlı müttefiklerinin bombardımanı sonucu harabeye dönüşen Halep’in doğu mahallelerindeki kurtarma operasyonlarına nezaret ederken ve depremzedeleri kurtarırken görüldü.
- İran ve uzantıları, Suriyelilerin yaşadığı deprem trajedisini siyasi ve insani olarak istismar etmekle birlikte; sivilleri, evlerini “çökme eğiliminde” olduğu gerekçesiyle satmaya zorlayarak ya da gelecekte İran’ın milis üyelerini barındıracağı yerleşim yerleri olabilecek konut projelerini açarak Suriyelileri yerlerinden sürme ve demografik değişim süreçlerini tekrarlamak için uygun bir zaman buldu.
- İran’ın Suriye’deki deprem felaketini kendi çıkarı için kullanmasının bir diğer boyutu da Amerikan ve İsrail uçaklarının denetiminden uzakta, Esad rejimine ve Lübnan Hizbullah milislerine silah taşımak için “insani yardım” uçaklarının kullanılmasıdır. İsrail’in uyarıda bulunduğu şey de buydu. Nitekim daha sonrasında bu uyarılarını İranlı milislerin çeşitli bölgelerine yönelik bombalama operasyonlarını yeniden başlatarak gerçeğe dönüştürdü.
- Deprem felaketi, Beşar Esad’ın rejiminin “terörist” olarak adlandırdığı kişilere karşı mücadelesinde İran’ın kendisini desteklemekle veya İran’ın kendi deyimiyle “kutsal türbelerin korunması” olarak adlandırdığı şeyle bağlantılı olduğunu ve Suriye’deki varlığının geçici ya da rastlantı sonucu olmadığını şüpheye yer bırakmayacak şekilde kanıtladı. Bilakis, İran, Suriye’de uzun vadeli ve geniş kapsamlı bir stratejik proje üzerinde çalışmakta. Bu proje, İran’ın etkisini güçlendirmesini ve yumuşak gücünü Suriye’ye yerleştirmesini hedefliyor. Bu sayede günün birinde yapılacak bir anlaşmayla, müttefiki Esad iktidardan uzaklaştırılsa bile kendi etkisini sürdürebilecektir.
Giriş
Kahramanmaraş depremi ya da diğer ismiyle 6 Şubat depreminin vurduğu bölgeler olan Kuzey Suriye’de veya Esad rejiminin kontrol ettiği bölgelerdeki mağdur Suriyeliler, kaybettikleri insanları ve maddi kayıplarını saymakla uğraşırken, İran ve Şam’daki müttefikinin, bu felaketin sonuçlarından en fazla faydalananlar olduğu görüldü.
Esad rejimi, insani yardım maddesi kapsamında birçok “dost” ve “tarafsız” ülkeden yardıma kavuştu. Ayrıca bu ülkeler evvela “insani dayanışma” bahanesiyle daha sonra da rejimi “İran’ın kucağından” uzaklaştırma adı altında kendisiyle normalleşme kapılarını ardına kadar açtı. İran’ın ise kazanımları, müttefiki Rusya’nın Ukrayna’daki savaşla meşgul olmasından yararlanma yoluyla Suriye’deki siyasi, askeri ve lojistik nüfuzda gözle görülür bir artışla kendini gösterdi.
Bu rapor, depremden sonra İran’ın devingenliğinin, kendisinin insani çalışmaları yaptığını gösterme çabalarından başlayıp deprem olayını Suriye topraklarına silah sokmak amacıyla istismar etmesine ve buna İsrail’in tepkisinin nasıl olduğuna kadar olacak biçimde, Suriye’deki en belirgin tezahürlerini gözlemliyor. Rapor aynı zamanda bazı Arap ülkelerin pozisyonlarının Esad rejimiyle normalleşmeyi arttırmasıyla yoluyla bu ülkelerin tavırlarındaki değişimlerin ortasında İran’ın tutumunu incelemeye çalışıyor.
Raporun tamamını okumak için (Arapça)
مؤسسة بحثية سورية تسعى إلى الإسهام في بناء الرؤى والمعارف بما يساعد السوريين على إنضاج حلول عملية لمواجهة التحديات الوطنية المشتركة وتحقيق التنمية المستدامة
