İnsani Yardım: Karşılıklı Adımlar Politikası Bağlamında Amerikan-Rus Uzlaşmasını Sağlamlaştırma Kapısı

Yönetici Özeti:

Suriye dosyasına, insan hakları ve siyasi açısından uluslararası ilginin azalmasıyla birlikte; ABD’nin başını çektiği “Suriye halkına dost” ülkeler, meselenin siyasi boyutunu Suriye meselesine yönelik geçici öncelikler listesinin dışına çıkararak insani dosyaya odaklandılar. Bu durumun; ABD’nin, Suriye’de ABD ile göreceli bir yakınlaşmaya ulaşmak için geçiş koridoru ve “sınır ötesi” yardımı kartlarını kullanmayı başaran Rusya ile ilişkileri düzeyinde yansımaları oldu. Böylece Rusya, bölgedeki varlığını ve nüfuzunu güçlendiren kazanımlar elde etti ve Amerika ile Rusya arasında daha geniş bir uzlaşı zeminin oluşmasının önünü açıldı. ABD’nin; bazı ülkelerin Esad rejimini yeniden piyasada çıkarmaya yönelik adımlarına göz yumması, rejime uygulanan bazı ekonomik yaptırımları hafifletmesi ve Rusya’nın “Suriye Demokratik Güçlerini (SDG’yi)” kazanmaya ve SDG’nin bölgelerinde Amerika’nın tepkisi olmadan yayılmaya çalışması bu kazanımların en başlıcalarındandı.

Anlaşılan o ki Suriye’deki bu ABD-Rusya yakınlaşması, önümüzdeki BM Güvenlik Konseyi görüşmelerine de yansıyacak. Dolayısıyla Rusya’nın bazı kazanımlar elde etmeye devam etmesi, Fırat’ın doğusundaki bölgelerde kendisiyle ABD’nin koordinasyonunu artırması ve Sezar Kanunu yaptırımlarına daha fazla istisna getirme gibi maddeler karşılığında, yardımların Bab el-Hava koridorundan geçişinin altı ay daha uzatılması yönünde bir uzlaşının gerçekleşmesi bekleniyor.

Uluslararası güçler arasındaki siyasi müzakere sürecinde yardım koridorları ve “sınırdan yardım ulaştırma” dosyasının pazarlığa konu olması, özellikle Suriye’nin kuzeybatı bölgelerinde insani durumu tehdit eden bir unsuru temsil ediyor. Bu yüzden de bu dosyanın Suriyelilerin sıkıntılarını artıran siyasi çatışmalar çerçevesinden çıkarılması için çalışılmalı.

ABD’li ve uluslararası yetkililerin insani işleri önemsemesine dair beyanlarının, insani yardım dosyasını siyasi polemiklerden uzak tutan ve Rusya’nın şantajını önleyen katı bir politika şeklinde yansıtılması yerine; ABD, Rusya’ya ve Esad rejimine kademeli olarak taviz verme politikasını sürdürüyor. Böyle devam etmesi durumunda sınırdan yardım geçişinin yakında kademeli olarak durmasıyla sonuçlanabilir. Öyle ki “çizgiden yardım geçişi”, önümüzdeki temmuz ayında “sınırdan yardım yapılmasının” devamına ilişkin uzatmayı reddetmek için, Rusya tarafından bir bahane olarak kullanılabilir.

Giriş:

İnsani yardımın Bab el-Hava koridoru üzerinden Suriye’nin kuzeybatısına taşınmasına ilişkin özel mekanizmanın uzatılmasına yönelik kararın fiili süresi konusunda birbiriyle çelişen farklı yorumlar var. ABD, kararın oylamaya gerek kalmadan altı ay sonra otomatik olarak uzatılacağına inanırken Rusya, yenileme kararının altı ay daha uzatılmasının tartışmaya açık olduğunu teyit ederek, “şeffaflık eksikliği ve ‘yardımın çizgiden ulaşma’ imkânı” gerekçeleriyle mekanizmanın çalışmasını durdurma tehdidinde bulundu. Yetkililerinin defalarca yaptığı açıklamalarda da belirtildiği üzere, uluslararası yardımın Esad rejiminin kontrolü dışındaki geçişlerden ulaştırılmasına izin vermeme tehdidinde bulundu. Bu da Amerika’nın Rus varlığıyla iyi geçindiği ve Suriye’de iki taraf arasında göreceli bir yakınlaşmanın olduğu bir zeminde, Rusya’nın uzatma kararına engel olma ihtimaline bir kez daha kapı açıyor.

Raporun tamamını okumak için (Arapça)