Rusya ve Esad Rejimi: Stratejik İttifak ve Taktiksel İhtilaflar
Uluslararası Siyasi Atmosferin Dalgalanmaları Işığında Rusya-Esad Rejimi İlişkilerinin Dinamikleri Üzerine
Yönetici Özeti:
Rusya, Esad rejimi ile ittifakını kullanarak kendisini uluslararası arenada kilit bir oyun kurucu yerine konumlandırmaya çalışıyor ve bunu da Batı ile süregelen mücadelesiyle ilişkilendiriyor. Böylece Rusya, Suriye’de siyasi çözüm sürecini belirme hususunda uluslararası çapta tanınmış temel bir rol üstlendi. Bu da uluslararası sistemin tahtında oturan Amerikan’ın saltanatını yıkan çok kutuplu bir sistem içinde, uluslararası arenaya dönüş şeklindeki stratejik hedefine doğru atılmış bir adım sayılmakta. Nitekim Rusya bu hedefini Suriye yoluyla gerçekleştirip bu yolla hem bölgesel hem uluslararası dengeleri değiştirmek istemekte.
Kendisi için daha önemli ve hayati olan konularda pazarlık yapabilmek için Suriye’yi daha geniş bir stratejinin parçası olarak sınıflandıran Rusya, Suriye’deki “siyasi çözüm” sürecine büyük önem atfetmekte. Bu konuda yaptığı yatırımlarla, Suriye meselesinin nihai çözüm süreci için kullandığı retorik ve benimsediği tutum çerçevesinde şekillendirebilmiştir. Doğal olarak da Rusya uluslararası çaptaki umursamazlık ve görmezlikten gelme durumundan yararlanarak Esad rejiminin “siyasi çözüm” yolundaki adımlarını desteklemektedir.
Ancak Rusya ile Esad rejimi arasındaki ilişki, Rusya’nın stratejisine göre bir “siyasi çözüm”e varılması hususunda bazı sürtüşme ve çalkantılar yaşamaktadır. Zira Esad rejimi Rusya’nın askeri kazanımlarını, ekonomik ve stratejik kazanımlar elde etmek amacıyla kapsamlı bir “siyasi çözüme” dönüştürme çabaları çerçevesindeki planını gerçekleştirme ve çıkarlarını pekiştirme görüşüne katılmamakta. Bu bağlamda Esad rejimi tutarsızlıklar üzerinden oynamaya ve kendisine tanınan sınırlar içinde hareket etmeye çalışmaktadır. Rusya’nın siyasi çözüm planının içinde erimek istemeyen rejim, Ruslarla olan iyi ilişkileri korumak için Suriye’nin ekonomik, doğal ve yeraltı kaynaklarını onlarla uzlaşmak için bir araç olarak kullanmaktadır. Ancak “siyasi çözüm” vizyonu konusunda ise onlarla tam olarak uyuşmuyor. Diğer taraftan Esad rejimi uluslararası platformlarda bariz bir şekilde Rusya’yı desteklemektedir. Örneğin Ukrayna’da olduğu gibi paralı askerler aracılığıyla Rusya’nın savaşlarında ve askeri müdahalelerinde yer almaktadır. Bu şekilde Rusya’nın Suriye ve bölgedeki stratejik çıkarlarını, varlığını ve iktidarda kalmasını nispeten başarıyor.
Ancak bu durum Moskova için belirli bir endişe kaynağını teşkil ediyor. Çünkü Esad rejimine bağımsız hareket alanını genişletme imkânı vermektedir. Bilhassa Rusya özel anlaşmalar ve uzlaşmalarla ABD, Türkiye, Ürdün, İsrail gibi bazı bölgesel ve uluslararası güçler karşısında Esad rejiminin ve İran’ın Suriye’deki hareket kabiliyetlerine sınırlandırmalar getirerek bir garantörlük işlevi görmektedir. Dolayısıyla Rusya’nın Suriye’deki stratejik çıkarlarını, diğer ilgili güçlerle olan siyasi anlaşmalarını baypas etmek ve Esad rejiminin -Rusya’nın aleyhinde olacak şekilde- İran’ın etki alanlarını genişletme hamleleri Rusya’nın çok fazla önem atfettiği kırmızı çizgileridir.
Bu yüzden, özellikle de Ukrayna savaşının doğurduğu son gelişmelerden sonra Rusya, halihazırda Anayasa Komitesinin temsil ettiği “siyasi çözüm” yolunda basit tavizler vermesi için Esad rejimine herhangi bir baskı uygulamadığı gibi Esad rejiminin, İsraillilerin ve bazı Arap ülkelerinin istediği şekilde İran’dan uzaklaşması yönünde herhangi bir baskıyı da ona yapma eğiliminde de değildir.
Araştırma makalesinin tamamını okumak için (Arapça)
مؤسسة بحثية سورية تسعى إلى الإسهام في بناء الرؤى والمعارف بما يساعد السوريين على إنضاج حلول عملية لمواجهة التحديات الوطنية المشتركة وتحقيق التنمية المستدامة
