Suriye’nin Kuzeyinde Elektrik Fiyatlarındaki Artış Krizinin Bir Okuması: Halk ile Mevcut Yönetim Kadroları Arasındaki İlişkilerin Bir Tahlili
SDG Uzlaşı ve Ortak Kimlik Birimi Tarafından Hazırlanmış Analitik Bir Makale
Giriş:
Suriye’nin kuzeyindeki kurtarılmış bölgelerde Fırat Kalkanı, Zeytin Dalı ve Barış Pınarı harekatlarının yapılmasından sonra elektrik sektörü, Türk özel şirketleriyle altı sözleşmenin imzalanmasına şahitlik etti. Bunların ilki Azez şehrinde, sonuncusu Afrin şehrindeydi. Hepsi de Türk valiliklerinin yerel meclisler ile şirketler arasında arabuluculuk yapmasıyla gerçekleşti. Tüm bu sözleşmelerin belirgin olan tarafı ise niteliği, süresi ve bunların kamuya açıklanmama nedeni türünden birtakım kapalı cevapsız yönünün olmasıydı.
Halihazırda, Fırat Kalkanı (Cerablus, Azez ve El-Bab), Zeytin Dalı (Afrin bölgesi ve kırsalı) ve Barış Pınarı (Tel Abyad ve Resulayn) bölgelerinin işletmesini gerçekleştiren üç şirket var. Biri, ilkin Soran Mahalli Meclisi ile sözleşme yapmaya başlayan daha sonra Ahterin, son olarak da 2020 yılı sonunda Afrin bölgesinde sözleşme yapan Suriye-Türkiye Enerji Şirketi (STE Enerji). İkincisi, Azez, El-Bab ve kırsalı, Çobanbey (el-Rai) ve Cerablus’tan Barış Pınarı bölgesi Tel Abyad ve Resulayn’a kadarki olan bölgelerin işletmesini yapan Enerji ve Elektrik Şirketi (Ak Enerji). Diğeri de Kuzey Elektrik Enerjisi Dağıtım Şirketi. Mare şehrinde kurulmuş mahalli bir firma olup, şimdilik diğer şirketlerden satın alma yoluyla buraya enerji sağlayan bir şirkettir.
Heyet Tahrir el-Şam’ın (HTŞ) kontrolündeki Suriye’nin kuzeybatı bölgesinde (İdlib ve Halep’in batı kırsalı) ise Kurtuluş Hükümeti’nin Genel Elektrik Kurumu, 2020 Mayıs ayında elektrik hizmeti işletmesini akaryakıtın, tekelinde bulunduğu WTD şirketinin yeni bir versiyonu olan Green Energy şirketine verdi.
Bu projeler, elektrik akımının kalitesi ve devamlılığı ile ilgili bazı teknik sorunların varlığına rağmen, bölgedeki sosyal hayatın, endüstriyel ve ticari faaliyetlerin hareketini desteklemeye önemli katkı sağladı. Ancak halihazırdaki dönem, bugüne kadarki en büyük krize sahne olmuş durumda. Türk lirasının ABD doları karşısında değer kaybetmesine paralel olarak son dönemde şirketler elektrik fiyatlarına zam yaptı. Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı bölgelerindeki çoğu şehir ve kasabada ve nispeten de Barış Pınarı bölgelerinde en geniş protesto dalgasını tetikleyen de bu durum oldu. Herhangi bir gösteriye tanıklık etmeyen İdlib’in aksine bu bölgelerde protestolar halen devam ediyor.
Bu mevcut kriz, halk ile yerel meclisler ve elektrik şirketleri arasındaki iç içe geçmiş bağ hakkında bir dizi soruyu gündeme getiriyor. En önemlileri şunlar: “Halk tabanının davranış göstergeleri ve talepleri nelerdir?”, “Yerel meclisler bu baskılara nasıl karşılık verdi?”, “Hizmet veren şirketlerin protestolara tepkisinin mahiyeti nedir ve krizi halkla ne şekilde yönettiler?”.
Analiz makalesinin tamamını okumak için (Arapça)
مؤسسة بحثية سورية تسعى إلى الإسهام في بناء الرؤى والمعارف بما يساعد السوريين على إنضاج حلول عملية لمواجهة التحديات الوطنية المشتركة وتحقيق التنمية المستدامة
