Türkiye’de Orta Gelirli Suriyeli Aileler Nasıl Yaşıyor?

Özet

Son yıllarda Suriyeliler, özellikle Koronavirüs krizi ve 6 Şubat 2023 depremi sonrasında yaşanan ekonomik krizden ve dalgalı ekonomik politikalardan etkilendi. Bu rapor, 2021 ve 2023 yılları arasındaki Suriyelilerin ekonomik durumlarının nasıl değiştiğini öğrenmek ve bu değişimlerin nedenlerini analiz etmek amacıyla geniş bir Suriyeli kitlesine sunulan bir anket sonuçlarına dayanmaktadır.

Ankete katılan kitlenin %68’i erkek, %32’si kadındı. Katılımcıların %40’ı İstanbul’da, %18’i Gaziantep’te, %16’sı ise Hatay’da yaşıyordu. Aile büyüklüğüne bakıldığında, %48’inin 5-7 kişilik aile üyesi, %37’sinin ise 4 kişiden az aile üyesi vardı. Katılımcıların %15’inin aile üyesi ise 7 kişiden fazlaydı. Gelir seviyelerine göre ise katılımcıların %36’sı asgari ücretin altında gelir elde ederken, %19’u 400-600 dolar, %8’i 600-800 dolar, %6’sı 800-1000 dolar aralığında gelir elde ettiğini, %13’ü ise 1000 doların üzerinde gelir elde ettiklerini belirtti.

Anket sonuçlarına göre İstanbul’da ve Gaziantep’te yaşayanların yaşam standardı diğer illere göre daha yüksektir. Bu iki şehirde maaşlar ve yaşam maliyetleri daha yüksek olmaktadır. Bunun sebebi, bu şehirlerde daha fazla iş imkânı bulunması ve Suriyeli derneklerin iyi maaşlar vermesidir. Ayrıca büyük şehirlerde yaşam maliyetleri, küçük şehirlere göre daha yüksektir.

2021 yılında Suriye Diyalog Merkezi tarafından yapılan benzer bir anketle karşılaştırıldığında, 2023 anket sonuçları, Suriyelilerin ekonomik krizden açıkça etkilendiğini göstermektedir. Müreffeh ya da orta seviyede yaşadığını düşünenlerin oranı azalırken, kendini ortalamanın altında ya da fakir olarak sınıflandıranların oranı artmıştır.

Kira seviyelerine bakıldığında katılımcılar, 2022 ortası ve 2024 başı arasında hükümet tarafından belirlenen %25’lik yasal kira artış sınırının çok üstünde bir kira artışı yaşadıklarını belirtmiştir. Bunun nedenleri arasında, yabancıların ikametine kapatılan ilçeler nedeniyle Suriyelilerin konut seçeneklerinin azalması ve 6 Şubat 2023 depremi sonrasında kira talebinin artması bulunmaktadır.

Yaşam maliyetleri (faturalar, ulaşım, gıda ve temel ihtiyaçlar) analiz edildiğinde, maliyetlerin döviz kuru değişiklikleriyle açıklanamayacak derecede arttığı gözlemlenmiştir. Fiyatlar dolar bazında bile yükselmiştir ve bu durum özellikle büyük şehirlerde (İstanbul gibi) daha belirgindir.

Hane halkı ihtiyaçlarına bakıldığında, katılımcıların %47’si, bir ailenin temel ihtiyaçlarını karşılayabilmesi için 1000 doların üzerinde bir gelire ihtiyaç duyduğunu belirtmiştir. %21’i ise uygun maaş aralığını 800-1000 dolar olarak belirtmiştir. Bu rakamlar, Suriyeli ailelerin büyük çoğunluğunun insanca yaşayabilmesi için gereken gelir seviyesine ulaşamadığını göstermektedir. Özellikle katılımcıların %55’i aylık 600 dolardan az gelir elde etmektedir ve İstanbul’da yaşayanların ihtiyaçları diğer illere göre daha yüksektir.

Anket sonuçları Türk ailelerinin ekonomik durumu ile karşılaştırıldığında, Türkiye’deki Suriyeli ailelerin yaşam standartlarının çok daha düşük olduğunu göstermektedir. Kendini orta sınıf olarak sınıflandıran Suriyeli aileler bile, Türk-İş tarafından belirlenen yoksulluk sınırının üstünde yaşamlarını sürdürememektedir. Ankete katılan Suriyeli ailelerin sadece %6’sı yoksulluk sınırını aşabilmiştir, geri kalan aileler ise bu seviyenin altında yaşamaktadır.

Sonuç olarak rapor, Suriyelilerin ekonomik krizden Türk vatandaşlarına kıyasla daha fazla etkilendiğini ortaya koymuştur. Düşük maaşlar, uzun süredir devam eden göç nedeniyle birikimlerin tükenmesi, sosyal destek ağlarının kaybı ve mevcut nakit yardımların yetersizliği nedeniyle Suriyeli aileler temel ihtiyaçlarını karşılayamaz hale gelmiştir. Bir Suriyelinin harcama miktarı, bir Türk vatandaşının harcama miktarından belirgin şekilde daha düşük olmuştur.

Raporun tamamını okumak için tıklayınız (Arapça)