Esad Rejimi İle Geçiş Yollarının Yeniden Açılması: Bağlam Fırsatlar Ve Zorluklar
Uzlaşı ve Ortak Kimlik birimi tarafından hazırlanan analitik rapor
Özet:
Bu analitik raporda, muhalif ve devrimci güçlerin bölgelerindeki mevcut ekonomik, sosyal ve siyasi durumun ve bunun diğer bölgelerle ticaret üzerindeki olumlu veya olumsuz etkisinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Raporda betimsel analiz yaklaşımı benimsenmiştir.
İlk bölümde, iç geçiş yollarının kapatılmadan önceki durumunu gözden geçirildi. Heyet Tahrir el-Şam (HTŞ) kontrolü altındaki bölgelerin ekonomisi üzerine hakimiyet kurdu. Geçiş yolları bir tekel aracı ve önemli bir finansman kaynağı haline geldi. Çeşitli askeri grupların bulunduğu Ulusal Ordunun bölgelerinde ise, ekonomi üzerinde tekel ve geçiş yolları üzerinde tek taraflı kontrol yoktur. Bu nedenle durum, askeri güçler arasındaki ekonomik kaynaklar üzerindeki rekabetle karakterize edildi. Halihazırda, kaçakçılık yolları organize ve neredeyse aleni hale gelmiş ve masrafların karşılanmasına katkıda bulunan maddi kaynakları elde etmenin bir yolu olarak gruplar tarafından resmi bir şekilde kullanılmaktadır. Öylece insanların ve malların sürekli geçişi açısından geçiş yollarının yerini aldı.
Raporun ikinci bölümünde, geçiş yollarının açılması konusundaki Rus ve Türk aktörlerin tutumları izah edildi. Rusya iç geçiş yolları dosyasını Bab el-Hava sınır kapısından yardım sağlama mekanizmasının genişletilmesine bağlamaya çalışıyor. Türkiye açısından ise Esad rejimi ekonomik normalleşmeyi siyasi ve güvenlik dosyaları için bir giriş noktası olarak kullanabileceğinden, geçiş yolları dosyası güvenlik müzakerelerini sürdürmek için bir yol olabilir.
Üçüncü bölümde, iç geçiş yollarının açılması konusundaki halk tabanının tutumları incelendi. Özellikle muhalefet bölgelerinin yaşadığı idari, yönetişim, güvenlik ve ekonomik karmaşadan dolayı, karşıtların argümanlarının güvenlik, ekonomik ve siyasi kaygılara odaklandığı belirtildi. Destekçiler ise kaçakçılık yollarının işleyişinin devam etmesi ve bunun sonuçları ve az da olsa ekonomik faydaların bu yolları kontrol eden taraflarla sınırlanması durumunda geçiş yollarının kapatılmasının bir faydası olmadığını savundu.
Raporda, çeşitli bölgelerin yaşadığı koşullar durumu ışığında, Esad rejiminin bu geçiş yollarını mali ve ekonomik çıkarları için kullanma konusunda daha büyük bir müzakere imkanına sahip olduğu sonucuna varıldı. İkinci sırada ise “Heyet Tahrir el-Şam” olup, üçüncü ve son sırada milli ordunun yayılma bölgeleri gelmektedir.
Buna binaen, raporda beraberinde getirdiği siyasi, ekonomik ve güvenlik riskleri göz önünde bulundurularak geçiş yollarının açılmasının reddedilmesi tavsiye edildi. Aynı zamanda geçiş yollarının açılmasını reddeden barışçıl halk hareketinin, bir komisyon oluşturarak örgütlenmesinin gerektiği vurgulanmaktadır. Bu komisyonun vandallıktan ve olumsuz eylemlerden uzak, barışçıl ve medeni bir şekilde çeşitli faaliyetleri koordine edip geçiş yollarının açılmasının tehlikeleri konusunda muhalif bölgelerdeki halk tabanını bilgilendirmesi ve geçiş yollarının açılması yönündeki dış baskılara cevap verebilecek muhalif ve devrim güçleri üzerinde baskı uygulaması gerek.
Raporda ayrıca geçiş yollarının tamamen veya kısmen zorla açılma olasılığına da işaret edildi. Bunun beraberinde getirebileceği olumsuzlukları hafifletmeye yardımcı olabilecek bazı önerilere yer verildi.
Analiz Raporunun Tamamını Okumak için (Arapça)
مؤسسة بحثية سورية تسعى إلى الإسهام في بناء الرؤى والمعارف بما يساعد السوريين على إنضاج حلول عملية لمواجهة التحديات الوطنية المشتركة وتحقيق التنمية المستدامة
