Türkiye’nin Esad rejimine açılım nedenleri ve sonuçları
Suriye Diyalog Merkezi Uzlaşı ve Ortak Kimlik Birimi tarafından hazırlanan analitik belge
Özet:
Belgede, betimsel analiz yaklaşımını kullanarak, Ankara’nın Esad rejimine açılım kararının arkasındaki nedenleri, bu kararın dönüşebileceği senaryoları ve bunlarla başa çıkma yolları inceleniyor.
İlk bölümde, Esad rejimi ile normalleştirmeye yönelik önceki bölgesel çabalar gözden geçirildi. Özellikle Arap bağlamında, Muhalif ve Devrimci Güçlerin kendilerini Esad rejimine alternatif olarak gösterememe nedeniyle bu alanda ikincil bir role sahip olsa da her ülkenin normalleşmenin arkasında kendi koşulları ve sebepleri olduğu açıklandı. Sonuç bakımından ise, gerçekler Esad rejimi ile ilişkilerini normalleştiren ülkelerin büyük çoğunluğunun henüz arzu ettikleri hiçbir hedefe tam anlamıyla ulaşamadığını gösterdi. Değişimin doğası bakımından da, normalleşme kararının, bölgede demokratik, halk tercihine dayalı bir siyasi sistemin varlığını reddeden “Arap Baharına karşıt güçlerin” üstünlüğü açısından stratejik bir bölgesel değişimi temsil ettiği ortaya çıktı. Ayrıca değişim, dalgalanmalara maruz kalan ekonomik ve güvenlik çıkarlarıyla bağlantılıdır.
İkinci bölümde Türkiye’yi Esad rejimi karşısındaki tutumunu değiştirmeye iten faktörler ele alındı. Bunların en önde gelenleri uluslararası alanda ABD’nin “SDG” projesini desteklemeye devam ederek Türkiye’nin Suriye’deki güvenlik taleplerini görmezden gelmesiyle Batı-Türkiye uyumsuzluğundaki artış; bölgesel olarak ise iktidar partisinin yaklaşan seçimlere odaklanmak amacıyla eski bölgesel “sıfır sorun” politikasına dönüşü, ekonomik sorunları aşmaya ve ülke içinde Suriyeli mültecilerin dönüşü konusunda bir atılım gerçekleştirmeye çalışmasıdır.
Üçüncü bölümde, siyasi normalleşmeye varmadan diğer iki (tam ve kısmi normalleşme) seçeneğe göre Türkiye ile Esad rejimi arasındaki güvenlik koordinasyonunun artırılması seçeneğinin daha olası olduğu öne sürüldü. Bunun nedeni ise, iki taraf arasında siyasi normalleşmeye yardımcı olacak beklemedeki sorunlarda fikir birliğinin olmaması ve güvenlik koordinasyonunu artırma seçeneğinin her iki taraf için de çıkarları açısından yeterli görünmesidir. Bu seçenek Türkiye’ye Esad rejiminin gücünü ve niyetlerini test etme imkanını veriyor ve Türk muhalefetinin elinden normalleşme kartını kısmen alıyor. Öte yandan bu, Esad rejimine meşruiyetinin tanınması ve kurtarılan bölgeler ile rejim kontrolü altındaki bölgeler arasındaki geçiş yollarıyla dolaylı ekonomik açıklık açısından Türk tarafından bazı tavizler veriyor.
Dördüncü bölümde, Muhalif ve Devrimci Güçlerin normalleşmeye karşı koymak için başvurabilecekleri yollar ele alındı. Belge, uluslararası kamuoyuna belirli mesajlar vermesi gereken halk hareketine güvenilmesini tavsiye ediyor. Bu mesajların başında Esad rejiminin devamının bölgede daha fazla göç, güvenlik gerginliğinin artması, terör örgütlerine destek verilmesi, uyuşturucu ticaretinin artması ve suç çetelerinin yayılmasına yol açtığı; ve ilgili uluslararası kararların belirttiği gibi güvenli bir ortam talebinde bulunulması ve Esad rejimi kontrolündeki bölgelere geri dönen yüzlerce kişinin korkutucu kaderinin vurgulanması gerektiği geliyor.
Belge ayrıca normalleşme çabalarını engellemedeki rolü nedeniyle insan hakları dosyasının kullanılmasını ve sivil toplumun ülke içindeki halk hareketini destekleme, reheberlik etme ve uslararası topluluğa tanıtma rollerinin etkinleştirilmesini tavsiye etti.
Yazının tamamını okumak için (Arapça)
مؤسسة بحثية سورية تسعى إلى الإسهام في بناء الرؤى والمعارف بما يساعد السوريين على إنضاج حلول عملية لمواجهة التحديات الوطنية المشتركة وتحقيق التنمية المستدامة
